Cold in July (2014)

dir. Jim Mickle

Odczuwalna od paru lat - głównie na polu kina amerykańskiego, choć zdarzają się wyjątki od tej reguły - fala nostalgii za latami 80. i - co za tym idzie - narastająca moda na stylistyczno-fabularne powroty do tamtej epoki, nie są bynajmniej dziełem przypadku. Dorosło bowiem kolejne pokolenie twórców filmowych, to dla którego okres młodości przypadł właśnie na przedostatnią dekadę XX wieku. Czerpane w dzieciństwie wzorce przelewają teraz na ekran, nierzadko znużeni współczesnym kinem mainstreamowym, które do zaoferowania widzowi ma niewiele więcej ponad kuglarskie sztuczki i eskapistyczne podróże do wyczarowanych na komputerowym monitorze krain. Do gromady tęsknie spoglądających w kierunku czasów bezpowrotnie utraconej niewinności zalicza się urodzony w 1979 roku (chłopak jest stary jak pierwszy "Mad Max", chciałoby się wtrącić) Jim Mickle.  

Czwarty pełnometrażowy film w dorobku Mickle'a to nie tylko nieśmiałe inspiracje określoną erą, tutaj nawet akcja została osadzona w czasach, gdy nikt jeszcze nie uważał, że słuchanie Bon Jovi'ego to obciach. Jest rok 1989, znajdujemy się w Teksasie. Reżyser zaczyna od przysłowiowego "trzęsienia ziemi": Richard (Michael C. Hall) budzi się w środku nocy w swym piętrowym domu i słyszy dobiegające z salonu hałasy. Niewiele myśląc, sięga po rewolwer i drżącą dłonią napełnia bębenek nabojami. Wychodzi z położonej na pierwszym piętrze sypialni i schodzi po schodach na dół, gdzie w living-roomie zastaje zamaskowanego rabusia. Spłoszony biciem zegara, pan domu pociąga za spust i jednym niefortunnym strzałem zabija intruza. Wezwana na miejsce policja identyfikuje nieboszczyka jako ściganego listem gończym recydywistę, Freddy'ego Russella. Szeryf uspokaja Richarda: incydent w aktach określony zostanie jako "samoobrona", kilka papierków do wypełnienia i sprawa zamknięta. Nazajutrz, jedyne z czym musi uporać się bohater, to niezdrowe zainteresowanie mieszkańców jego miasteczka. Tragiczne wydarzenia lipcowej nocy niebawem będą tylko mglistym wspomnieniem. Tak się przynajmniej wydaje do czasu, gdy na horyzoncie pojawia się, zwolniony właśnie warunkowo z więzienia, ojciec zastrzelonego... 

Potencjalnych widzów, którzy mogliby poczuć się zaniepokojeni, czy aby nie zdradzam zbyt wiele z fabuły, śpieszę uspokoić: opisane przeze mnie wydarzenia to zaledwie zawiązanie akcji. Oparty na książce Joe R. Lansdale'a scenariusz trzyma bowiem w zanadrzu kilka asów, które zapewniają niesłabnące napięcie przez cały, blisko dwugodzinny, seans. Adaptowana na potrzeby dużego ekranu historia potrafi zaskoczyć, nawet jeśli poszczególne jej składowe są nam znane aż za dobrze. Mickle gra z przyzwyczajeniami widza, obiecując współczesny western, dostarczając zaś znacznie więcej. Ze swej strony mogę jedynie pochwalić inteligentnie poprowadzoną intrygę, choć jest też pewno "ale". Duet scenariopisarski do tego stopnia zajęty jest meandrami fabuły, że niemal praktycznie zapomina o psychologicznej głębi postaci. Stąd też niektóre ich poczynania mogą wydawać się kiepsko umotywowane, a sprawy nie ułatwia fakt, że znajdujemy się w tzw. "męskim świecie", gdzie od słów ważniejsze są czyny. Jedyna w tym towarzystwie kobieta, żona głównego bohatera, sprowadzona została do roli gospodyni domowej, która im mniej wie, tym lepiej dla niej i reszty otoczenia. Milczenie jest więc złotem, a by okazać sympatię można równie dobrze, miast ujmować myśli w zdania, wyłamać po prostu komuś palec. 

Nonszalancję w rysunku poszczególnych osób dramatu łatwo Mickle'owi wszak wybaczyć, gdyż narracja idzie mu już jak z płatka. Zdjęcia i montaż to akurat te środki filmowego wyrazu, w przypadku których "Chłód..." ociera się o perfekcję. To za pomocą obrazu, cięć w odpowiednich miejscach, korespondującej z tytułem filmu wizualnej sterylności, twórca osiąga zamierzony efekt, mówiąc widzowi dokładnie tyle, ile powinien on wiedzieć. Wyśmienita jest także ścieżka dźwiękowa autorstwa Jeffa Grace'a, wykorzystująca patenty z najlepszych syntezatorowych dokonań Johna Carpentera. Jest w istocie chłodno, nie na tyle jednak, by od czasu do czasu nie rozrzedzić klimatu drobnym akcentem humorystycznym. Reżyser puszcza więc sporadycznie do odbiorcy oko, serwując nierzadko smaczki nawiązujące do minionej epoki. Przykładem niech będzie scena, w której bohater grany przez Dona Johnsona chwali się nowym gadżetem, telefonem zamontowanym w swym Caddilacu. Najnowsza zdobycz technologii, sęk w tym, że aby złapać zasięg, trzeba wysiąść z samochodu. Tego typu zabiegi są o tyle zręczne, że jasno określają zarazem grupę docelową kinomanów, do których autor będzie miał ze swym dziełem drogę najkrótszą. 

Wspomniałem mimochodem o udziale Dona "Sonny'ego" Johnsona - to również wyraźny ukłon w stronę konkretnej konwencji. Pierwsze pojawienie się aktora na ekranie rozegrane zostało z należytą pompą i dystansem zarazem. W kwestii aktorstwa w równej mierze nie należy jednak zapominać o dwóch kluczowych rolach: Michaela C. Halla i Sama Sheparda. Pierwszy kreuje postać małomiasteczkowego fajtłapy (nawet sam akt zabicia nieproszonego gościa jest dziełem przypadku), który nieoczekiwanie stanąć musi na wysokości zadania i odnaleźć w nowej dla siebie roli zabijaki. Drugi z wymienionych to z kolei weteran ekranu, zaprawiony w zadaniach drugoplanowych, Mickle wykorzystał jednak naturalne warunki i talent tego aktora w stu procentach. Skazaniec o poznaczonej bruzdami twarzy w wydaniu Sheparda jest niczym styrany życiem, kulawy wilk, który wciąż jednak potrafi srodze ugryźć. To, że z czasem jego postać z czasem zaczynamy obdarzać życzliwością, to przede wszystkim zasługa samego aktora. Oklaski! 

"Chłód w lipcu" sprawdza się jako rasowy thriller głównie dlatego, że udaje mu się zachować umiar charakterystyczny dla produkcji niezależnych. Pozbawiony "udziwnień" mających ożywić niemrawą fabułę, stawia na sprawdzone sztuczki i pokazuje, że mogą one wciąż działać, wszystko zależy od tego, w jakiej konfiguracji się je zestawi. Ten zestaw jest zaś stylowy i pełen gracji. Stary jak świat koncept przeciętniaka, który nieoczekiwanie trafia w samo centrum dramatycznych wydarzeń jeszcze raz gwarantuje rozrywkę i emocje. Dla Richarda będzie to przygoda życia, po której wróci do swego nudnego życia, dla nas jako widzów - dwie godziny obcowania z gwarantującym satysfakcję kinem.

Ocena: *****